Καλλικράτης - Πρόταση

Νέο μοντέλο Δημοτικής διακυβέρνησης ή Σύστημα "Συγκεντρωτικής" πολιτικής ;

Σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν, καταργούνται οι νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις και έρχονται οι αιρετές περιφέρειες. Οι 1034 δήμοι θα γίνουν 370 και η νέα διοικητική δομή θα ψηφιστεί το αργότερο το Μάϊο ενώ οι εκλογές της αυτοδιοίκησης στις 14 Νοεμβρίου 2010 θα γίνουν για τους νέους, ισχυρούς (;) δήμους και την περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Ταυτόχρονα από τα περίπου 6.000 Νομικά Πρόσωπα και Δημοτικές Επιχειρήσεις των Δήμων, προτείνονται λιγότερα από 2000. Τέλος θεμελιώνονται έως 7 Γενικές Διοικήσεις που αντικαθιστούν τις 13 σημερινές κρατικές περιφέρειες. Ακόμη, θεμελιώνεται η αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση και εισάγεται, έτσι, ο θεσμός του αιρετού περιφερειάρχη (ενός…μίνι Πρωθυπουργού!) και καθιερώνεται ο θεσμός του θεματικού και τοπικού Αντιπεριφερειάρχη.

Ερωτήματα που προκύπτουν :
1. Θα διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξει περιοχή, γειτονιά, χωριό η οποία θα μπορέσει να «εκμεταλλευτεί» τους πόρους σύμφωνα με τις τις ανάγκες ; Και πώς θα θεσμοθετηθεί και θα διασφαλιστεί η υποχρεωτική κατανομή των πόρων με βάση τα γεωγραφικά, πληθυσμιακά και οικονομικά κριτήρια ;
2. Η δημιουργία ΟΤΑ μεγάλων γεωγραφικά, οικονομικά αυτοδύναμων και λειτουργικά ανεξάρτητων, μήπως θα σημάνει το ΤΕΛΟΣ για τις τοπικές κοινωνίες, αφού πλέον αυτές χάνουν τη (όποια) δύναμή τους και το αναφαίρετο δικαίωμά τους να αποφασίζουν ;
3. Για ένα λειτουργικά αυτοδύναμο Δήμο, π.χ., που σχεδιάζει, προγραμματίζει και υλοποιεί σημαντικά έργα, με βάση τις πραγματικές ανάγκες που υπάρχουν, μήπως, με την εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος, ελλοχεύει ο κίνδυνος παραγκωνισμού, και, έτσι, επηρεαστεί αρνητικά η ανάπτυξη αλλά και η ίδια η επιβίωσή του ; Μήπως, δηλαδή, θα πρέπει πρώτα να ερευνηθεί και να τεθεί σε διαβούλευση ΚΑΙ η ιδιαιτερότητα του κάθε Δήμου και της κάθε Κοινότητας στην Επικράτεια ;
4. Θα επηρρεαστεί η βιωσιμότητα και η λειτουργία ενός Δήμου, κάτω από το καθεστώς μιας συνένωσης ; Ποιος Δήμος θα αποδεχθεί να μετατραπεί σε «μικρή εφορία» και «εισπράκτορα», για να του αποδίδεται ο ΦΠΑ και ο Φόρος Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας ; Μήπως πρέπει να αναζητηθούν και να διερευνηθούν οι διαφορές του με τους γειτονικούς του Δήμους με τους οποίους – λέγεται ότι – πιθανό να συνενωθεί ;

Αυτό που πράγματι έχει ανάγκη η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι η δημιουργία ενός καθαρά «δημαρχοκεντρικού» ή «νομαρχοκεντρικού» μοντέλου, αλλά η ριζική αλλαγή του συστήματος διακυβέρνησης και η προσαρμογή του στις ανάγκες των Δήμων.
Η εικόνα των ΟΤΑ σήμερα δεν αλλάζει με τις μεταρρυθμίσεις στα διοικητικά όριά τους. Απαιτείται σχεδιασμός, οργάνωση και εύρεση αποτελεσματικών μηχανισμών ελέγχου (ποιος, άραγε, θα ελέγχει, π.χ., τη διαχείριση των κονδυλίων;) Η συνένωση δύο, τριών ή τεσσάρων «ασθενών» δήμων το μόνο που μπορεί να πετύχει είναι τη δημιουργία ενός νέου μεγάλου «ασθενή» δήμου. Απαραίτητη προϋπόθεση λοιπόν είναι πρώτα απ’ όλα αποτελεσματική οργάνωση των υπηρεσιών, η πρόσληψη προσωπικού και η σωστή κατάρτιση των εργαζομένων, πάνω στους οποίους βασίζεται ολόκληρο το σύστημα διοίκησης των Ο.Τ.Α. Σε αυτούς και στον εκσυγχρονισμό πρέπει το κράτος να επενδύσει. Άλλωστε, οι εξαγγελίες της Κυβέρνησης του 1999 για το πρόγραμμα «Καποδίστριας», οι οποίες τελικά δεν εφαρμόστηκαν, είχαν σαν αποτέλεσμα να βελτιωθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά να μη γίνει ισχυρή και αποτελεσματική.

Στα θετικά χαρακτηριστικά του κειμένου προς διαβούλευση, είναι αναγκαίο να αναφέρω το γεγονός ότι, η ανάρτηση όλων των αποφάσεων στο διαδίκτυο, αποτελεί ένα ισχυρό στοιχείο, αυτό της ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ. Ακόμη, θετική είναι η πρόβλεψη για περιφερειακό συνήγορο και συνήγορο του δημότη, ενώ η δημιουργία ανεξάρτητης αρχής ελέγχου και νομιμότητας, αν εφαρμοστεί, θα αποτελέσει άλλο ένα ισχυρό χαρτί στην προσπάθεια για ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ και καταπολέμηση της διαφθοράς.
Ο περιορισμός των Νομικών Προσώπων, σαφώς και θα δημιουργήσει μια πιο «συμμαζεμένη» εικόνα στον απέραντο χώρο των Ο.Τ.Α., αρκεί αυτός να γίνει με γνώμονα τη λειτουργικότητα των υπηρεσιών, με ανθρώπινο δυναμικό ΕΠΑΡΚΕΣ και ΚΑΤΑΡΤΙΣΜΕΝΟ. Στον ίδιο βαθμό θα βοηθήσει την Τοπική – και, κατ’ επέκταση ΚΑΙ την Κεντρική – Διοίκηση η προώθηση του «Ψηφιακού Δήμου» και της «Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης».
Δημήτρης Μ. Χανιωτάκης