Το μετέωρο βήμα του Ερντογάν...

Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος	Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2013
Η τουρκική κυβέρνηση και ο Ταγίπ Ερντογάν δεν θα πρέπει να αισθάνονται ιδιαίτερα ευτυχείς για τους χειρισμούς τους στη συριακή κρίση, δεδομένου ότι χωρίς επιλογές βρέθηκαν έρμαιο των αποφάσεων του Μπαράκ Ομπάμα και με το εσωτερικό μέτωπο αποδυναμωμένο, τις απειλές ασφαλείας να εντείνονται και το Κουρδικό να φουντώνει,. Ο Ταγίπ Ερντογάν, που από τις αρχές Αυγούστου ήδη με την ανατροπή του «θρησκευτικού συμμάχου» του Μοχάμεντ Μόρσι είχε στραφεί εναντίον της Δύσης, μη έχοντας άλλη επιλογή απαιτούσε άμεσα από Αμερικανούς, Ρώσους κ.ά. να δώσουν με κάθε τρόπο ένα τέλος στο καθεστώς Άσαντ. Η οργή του Τούρκου πρωθυπουργού δεν είναι αδικαιολόγητη, καθώς στη Σύρια κρίνεται μια από τις πλέον κρίσιμες στρατηγικές επιλογές που έκανε στηριζόμενος κυρίως στα θρησκευτικά πιστεύω του και στη νεοοθωμανική ιδεολογία του, παρά στα συμφέροντα της Τουρκίας. Έσπευσε πολύ νωρίς να πάρει θέση στη συριακή κρίση ελπίζοντας στην ανατροπή του Μπασάρ Αλ Άσαντ. Όπως έκαναν και κάποιοι εδώ στη χώρα μας, και τώρα βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να επαιτεί σχεδόν τη στρατιωτική επέμβαση της Δύσης ελπίζοντας ότι θα βγει έτσι η χώρα του από τη δύσκολη θέση στην οποία έχει εμπλακεί. Όμως τα «συριακά» προβλήματα του Ερντογάν δεν τελειώνουν με μια επέμβαση των Αμερικανών. Η μεγάλη και επικίνδυνη εκκρεμότητα Η περιορισμένη ή η μη εμπλοκή των Αμερικανών στη Συρία και η απροθυμία του Μπ. Ομπάμα για γενικευμένη επέμβαση μέχρις ότου ανατραπεί ο Άσαντ αφήνουν την Τουρκία με μια μεγάλη και επικίνδυνη εκκρεμότητα. Μια Συρία στην οποία ο φανατικός πλέον εχθρός της Άγκυρας Μπασάρ αλ Άσαντ θα επιβιώνει έχοντας ακόμη την ικανότητα να προκαλεί ανταποδοτικά χτυπήματα και από την άλλη μεριά με΄σα α\στο χάος του εμφυλίου πολέμου της Συρίας, οι Κούρδοι της βόρειας Συρίας να ενισχύουν ακόμη περισσότερο την κρατική τους οντότητα. Όμως η Τουρκία, όταν και αν γίνει η επίθεση στη Συρία, θα έχει παραμείνει στην περιοχή ως βασικός υπέρμαχος της αμερικανικής επίθεσης, κάτι που δεν θα μείνει απαρατήρητο από του Άσαντ, όπως το Ιράν, το σιιτικό Ιράκ και τη Χεζμπολά στο Λίβανο. Οι επιλογές της Τουρκίας & το ρίσκο των επιλογών Η επιλογή της διοχέτευσης βοήθειας, στρατιωτικής κυρίως, στους αντάρτες (με τη χρηματοδότηση χωρών του Κόλπου) είναι ιδιαίτερα παρακινδυνευμένη, καθώς η Τουρκία θα βρεθεί να συμμαχεί με τις οργανώσεις που ελέγχονται από την Αλ Κάιντα. Οργανώσεις τις οποίες ακόμη και μέχρι τώρα αρνούνται να τις ενισχύσουν με οπλισμό οι ΗΠΑ και οι οποίες είναι δεδομένο ότι δεν πρόκειται να σταματήσουν τη δράση τους στα σύνορα της Συρίας με την Τουρκία. Έχοντας σχεδόν 200.000 πρόσφυγες στο έδαφός της, η Τουρκία έχει σοβαρό πρόβλημα στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, αλλά το πιο σημαντικό είναι πως δεν μπορεί να ελέγξει το ποιοι και πώς βρίσκουν καταφύγιο στα χαοτικά αυτά στρατόπεδα φιλοξενίας των προσφύγων. Διαρρηγνύοντας τις σχέσεις με τους σιίτες, η τουρκική κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει και τη δυσπιστία των σουνιτικών καθεστώτων του Κόλπου και κυρίως της Σαουδικής Αραβίας. Το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας δεν είναι διατεθειμένο να διαγράψει τα δισεκατομμύρια δολάρια που έχει ξοδέψει για την επέκταση επιρροής του σουνιτισμού σε όλη τη Μ. Ανατολή και να προσφέρει «περιφερειακό ρόλο» ως εκπροσώπου των σουνιτών στον Τ. Ερντογάν. Εξάλλου το ίδιο σημαντική με τη Συρία είναι για τη Σ. Αραβία και η Αίγυπτος, όπου εκεί υπάρχει ανοιχτή σύγκρουση με τον Τ. Ερντογάν, ο οποίος υποστηρίζει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα (που αποτελεί ορκισμένο εχθρό για τους Σαουδάραβες). Όσο για το ενδεχόμενο ανάληψης αυτόνομης στρατιωτικής δράσης από την Τουρκία, θα πρέπει να αποκλειστεί, καθώς θα προκαλούσε στρατιωτική αντίδραση και από άλλες χώρες της περιοχής. Εξάλλου η Τουρκία έδειξε «αυτοσυγκράτηση» (σε σημείο παρεξηγήσεως) όταν ο συριακός στρατός κατέρριψε τουρκικό F4 και όταν πυρά του είχαν θύματα σε παραμεθόριες τουρκικές πόλεις. Η πρόκληση Η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση για την Άγκυρα είναι όμως ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζεται το Κουρδικό από την κρίση της Συρίας. Συγκεκριμένα στο βόρειο Ιράκ έχει δρομολογηθεί πλέον η δημιουργία αυτόνομης περιοχής, η οποία θα επιβιώσει ανεξάρτητα από τα γεγονότα της Συρίας. Με τη δημιουργία της αυτόνομης αυτής οντότητας, η οποία μάλιστα ελέγχεται από το PYD, «παράρτημα» του PKK, σχηματίζεται για πρώτη φορά στην ιστορία μια πρώτη «ενότητα» μεταξύ δυο τμημάτων του Κουρδιστάν (του συριακού και του ιρακινού), και αυτό θα αναζωογονήσει το όραμα ενός αιώνα για εθνική ολοκλήρωση των Κούρδων με τα «αλύτρωτα» τμήματα του τουρκικού και ιρανικού Κουρδιστάν. Εξάλλου αυτή η γεωγραφική ενότητα με συμπαγή κουρδικό πληθυσμό και οικονομική ισχύ λόγω των πετρελαίων και του φυσικού αερίου θα μπορούσε να αποτελέσει τη μεγάλη buffer zone στη Μ. Ανατολή. Και αυτή είναι μια ιδέα που δεν θα απορρίψουν εύκολα οι ξένες δυνάμεις, οι οποίες δεν θέλουν να εξαναγκάσουν σε μια μακρόχρονη και επώδυνη χερσαία εμπλοκή στην περιοχή… Αντιδρά η κοινή γνώμη της Τουρκίας Η πολεμική «μανία» του Ταγίπ Ερντογάν εναντίον της Συρίας κάθε άλλο όμως έχει ανταπόκριση στην τουρκική κοινή γνώμη, ακόμη και στους οπαδούς του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ. Το κοσμικό σύστημα δεν επιθυμεί καμία στρατιωτική εμπλοκή που θα θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια της Τουρκίας, αλλά και το μετριοπαθές Ισλάμ της Τουρκίας, αντιμετωπίζει μάλλον επιφυλακτικά το ενδεχόμενο επίθεσης των Δυτικών εναντίον μουσουλμάνων, παρ’ ότι αυτοί είναι σιίτες. Δεν είναι τυχαία η αισθητή διαφοροποίηση του προέδρου Α. Γκιουλ, που με δηλώσεις του προέκρινε την πολιτική διαδικασία για την επίλυση της συριακής κρίσης και προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε στρατιωτική δράση δεν θα έχει αποτέλεσμα εάν δεν ενταχθεί σε έναν γενικότερο στρατηγικό σχεδιασμό. Και σε αντίθεση με τις οργισμένες επιθέσεις του Ερντογάν, ο Τούρκος πρόεδρος εμφανίστηκε πολύ πιο ήπιος, δηλώνοντας ότι δεν είναι υποχρεωτικό να ταυτίζονται πάντοτε οι σχέσεις δύο συμμάχων, όπως οι ΗΠΑ και η Τουρκία. Το φθινόπωρο δεν θα είναι εύκολο για τον Ερντογάν. Πολύ περισσότερο εάν εκτός της Συρίας δει και πάλι τον κόσμο της Κωνσταντινούπολης, ίσως και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, να συγκεντρώνονται και πάλι στην πλατεία Ταξίμ. Και τότε η αμφισβήτησή τους δεν θα περιοριστεί μόνο σε όσα είχαν μέχρι τώρα λάβει χώρα στην Τουρκία.